Akromegalia to zaburzenie hormonalne wtórne do zbyt dużej produkcji hormonu wzrostu u pacjentów w wieku dorosłym. Akromegalia zwykle dotyka dorosłych w średnim wieku, choć może się rozwijać w każdym wieku. U dzieci, które wciąż rosną, nadmiar hormonu wzrostu może powodować gigantyzm.
Ponieważ akromegalia jest rzadka, a zmiany w budowie pacjenta zachodzą stopniowo, rozpoznanie niejednokrotnie może być bardzo trudne. Jeśli jednak akromegalia nie będzie szybko leczona, to może doprowadzić do poważnych chorób (skutków ubocznych), a nawet zagrażać życiu.
Objawy
Najczęstszym widocznym objawem akromegalii są powiększone dłonie i stopy. Pacjenci często zauważają, że nie są w stanie założyć pierścionków, które kiedyś pasowały bądź rozmiar ich stóp stopniowo się zwiększa. Nadmiar hormonu wzrostu może również powodować stopniowe zmiany kształtu twarzy, takie jak wydatna żuchwa, łuki brwiowe, powiększony nos, pogrubione usta i szerszy odstęp między zębami. Ponieważ akromegalia postępuje powoli, wczesne objawy mogą nie być oczywiste przez lata.
Przyczyny
Akromegalia jest spowodowana nadmiernym wytwarzaniem hormonu wzrostu (GH) przez przysadkę mózgową. Gdy hormon wzrostu jest wydzielany do krwioobiegu, wątroba wytwarza hormon zwany insulinopodobnym czynnikiem wzrostu I (IGF-I), który stymuluje wzrost kości i innych tkanek.
Większość przypadków akromegalii jest spowodowana przez nienowotworowy (łagodny) guz (gruczolak) przysadki mózgowej. Guz wydziela nadmierne ilości hormonu wzrostu, powodując objawy akromegalii. Niektóre objawy akromegalii, takie jak bóle głowy i zaburzenia widzenia, są spowodowane wielkością guza uciskającą na pobliskie tkanki.
Powikłania akromegalii
Postęp akromegalii może powodować poważne problemy zdrowotne. Komplikacje mogą obejmować: nadciśnienie tętnicze, choroby sercowo-naczyniowe, powiększenie serca (kardiomiopatia), cukrzyca, polipy jelita grubego, bezdech senny, zespół cieśni nadgarstka, utrata wzroku (zaćma).
Wczesne leczenie akromegalii może zapobiec rozwojowi lub pogorszeniu tych powikłań. Nieleczona akromegalia i jej powikłania mogą prowadzić do przedwczesnej śmierci.
Diagnostyka
Diagnostyka rozpoczyna się od pomiar GH i IGF-I w badaniach laboratoryjnych. Podwyższony poziom tych hormonów sugeruje akromegalię. Test hamowania hormonu wzrostu jest ostateczną metoda weryfikacji akromegalii. W tym teście mierzy się poziom GH we krwi przed i po wypiciu cukru (glukozy). Zwykle spożycie glukozy obniża poziom GH. W akromegalii poziom hormonu wzrostu pozostanie wysoki.
W celu ustaleniu lokalizacji i wielkości guza przysadki mózgowej wykonywane jest badanie Rezonansu Magnetycznego (MR). Często w specjalnym protokole zawierającym specjalne sekwencje do oceny wyłącznie przysadki mózgowej.
Leczenie
Obecnie większość guzów leczona jest operacyjnie z dostępu endoskopowego przez zatokę klinowa i jamy nosa. Są to dostępy minimalnie inwazyjne.