Glejak to rodzaj pierwotnego guza, który może występować w mózgu i rdzeniu kręgowym. Guzy te powstają z komórek wspomagających (komórek glejowych) prawidłowe komórki nerwowe. W grupie glejaków wyróżniamy gwiaździaki, skąpodrzewiaki oraz wyściółczaki. Rodzaj glejaka warunkuje sposób leczenia oraz rokowanie. Leczenia obejmuje przede wszystkim chirurgię, radioterapię i chemioterapię. Szybkość wzrostu guza i jego lokalizacja mogą zaburzać prawidłowe funkcjonowanie mózgu, a nawet zagrażać życiu.
* Objawy
Objawy glejaka uzależnione są od typu, wielkości, umiejscowienia i szybkości wzrostu guza.
Objawami glejaków mogą być:
Bóle głowy z towarzyszącymi nudnościami i/lub wymiotami
Osłabienie siły mięśniowej kończyn
Zaburzenia mowy i jej rozumienia
Napady padaczkowe/drgawek
Zaburzenia widzenia, pod postacią pogorszenia ostrości widzenie, podwójnego widzenia bądź ograniczenia pola widzenia
Zaburzenia równowagi
Zmiany w zachowania
* Przyczyny i czynniki ryzyka
Podobnie jak większość pierwotnych guzów mózgu, dokładna przyczyna powstawania glejaków nie jest znana. Można jednak wyróżnić pewne czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia guza.
Ryzyko wystąpienia guza mózgu wzrasta wraz z wiekiem. Mimo, że guz mózgu może wystąpić w każdym wieku, glejaki występują najczęściej u osób w wieku od 45 do 65 lat.
Nie jest jasne, czy korzystanie z telefonu komórkowego zwiększa ryzyko guza mózgu. Niektóre badania wykazały możliwy związek między używaniem telefonu komórkowego, a rodzajem wystąpieniem konkretnego guza mózgu, wiele innych natomiast nie znalazło takiego związku.
Rzadko zdarza się, żeby glejak występował rodzinnie. Niektóre zidentyfikowane geny są słabo związane z występowaniem glejaka, aby potwierdzić związek między tymi zależnościami genetycznymi a nowotworami mózgu potrzebne są dalsze badania.
* Diagnostyka
Zawsze rozpoczyna się od zebrania dokładnych wywiadów oraz badania neurologicznego. Zebrane wywiady jak i przeprowadzone badanie neurologiczne mogą dostarczyć wskazówek na temat części mózgu, w której powinniśmy poszukiwać ewentualnego nowotworu.
Kolejnym krokiem jest wykonanie diagnostyki obrazowej. Podstawowym badaniem obrazowym w diagnostyce guzów mózgu jest Rezonans Magnetyczny (MRI), który najczęściej wykonywany jest z podaniem środka kontrastowego. W przypadkach niejednoznacznych często badanie jest uzupełniane o badanie spektroskopii i perfuzji rezonansu magnetycznego. W przypadku guzów położonych w okolicach elokwentnych (ważnych czynnościowo) wykonywane jest badanie funkcjonalne rezonansu magnetycznego celem oceny położenia tych ważnych ośrodków w stosunku do zmiany. Wszystkie te badania dodatkowe są pomocne lekarzowi w ocenie guza i zaplanowaniu leczenia.
W bardzo rzadkich przypadkach, jeżeli po wykonaniu wszystkich dostępnych badań nieinwazyjnych nie można przybliżyć się do postawienia rozpoznania konieczne może być wykonanie biopsji tej zmiany.
* Leczenie
Leczenie glejaka zależy od rodzaju, wielkości i lokalizacji guza, a także od wieku i ogólnego stanu zdrowia Pacjenta.
Poza działaniami mającymi na celu usunięcie guza, leczenie może również obejmować stosowanie leków przeciwobrzękowych czy też leków przeciwpadaczkowych.
Gdy tylko jest to możliwe i bezpieczne dla Pacjenta zabieg usunięcia maksymalnie dużej części guza jest zwykle pierwszym i najważniejszym krokiem w leczeniu większości typów glejaków.
W przypadku glejaków małych i łatwych do oddzielenia od otaczającej zdrowej tkanki możliwe jest całkowite usunięcie chirurgiczne widocznego w badaniach obrazowych guza. W przypadku, gdy są trudności w oddzieleniu guza od otaczającej tkanki lub gdy guz znajduje się w pobliżu obszarów ważnych czynnościowo (elokwentnych) guz usuwany jest w bezpiecznych granicach. W przypadku takich lokalizacji niekiedy konieczne jest wykonanie operacji w wybudzeniu tak aby mieć możliwość ciągłego monitorowania stanu pacjenta, szczególnie w zakresie funkcji mowy. Uzyskanie maksymalnie bezpiecznego zakresu resekcji guza jest możliwe przy zastosowaniu najnowszych technik obrazowania śródoperacyjnego - w tym preparatu Gliolan®(5-ALA).
Operacja usunięcia glejaka niesie ze sobą standardowe ryzyko każdej operacji - infekcji czy krwawienia. Innymi zagrożeniami są te zależne od części mózgu, w której znajduje się guz. Ponieważ guzy mózgu mogą się rozwijać w okolicach mózgu kontrolujących zdolności motoryczne, mowę i wzrok, rehabilitacja może być niezbędną częścią procesu zdrowienia po przebytym leczeniu operacyjnym. Zabiegi te mogą dotyczyć fizjoterapii w przypadku osłabienia siły mięśniowej kończyn czy też zajęć ze specjalistami w zakresie zaburzeń mowy.